«Εδώ Ρέθυμνο….»
Στη δεκαετία του ’60, παράλληλα με την κρατική ραδιοφωνία, άρχισε να αναπτύσσεται η γνωστή, περισσότερο στους παλαιότερους, «ραδιοπειρατεία», δηλαδή η παράνομη εκπομπή ραδιοφωνικού σήματος και προγράμματος, από τους ραδιοερασιτέχνες ή ραδιοπειρατές ή ραδιόφιλους ή ραδιοπειραματιστές ή εραστές του ραδιοφώνου. Το Ρέθυμνο ακολουθώντας τους ρυθμούς της εποχής έχει τη δική του παρουσία στο χώρο αυτό, με πρώτο ραδιοπειρατή το Νίκο Βούρβαχη, ο οποίος έβγαλε «στον αέρα» το 1964 τη ρεθεμνιώτικη φωνή στη μπάντα των μεσαίων κυμάτων με τη φράση «…Εδώ Ρέθυμνο…»
Οι ραδιοπειρατές εξέπεμπαν στα μεσαία κύματα (ΑΜ) και απέκτησαν φανατικούς ακροατές σε κάθε γωνιά της Ελλάδας. Ένας θρυλικός ραδιοπειρατής της εποχής ήταν
ο Geronimo Groovy, του οποίου οι εκπομπές ακούγονταν μέχρι Ιταλία και Αίγυπτο και λάμβανε χιλιάδες γράμματα φανατικών ακροατών, γραμμένα σε διάφορες γλώσσες. Ένας από τους ιστορικούς ραδιοπειρατές είναι ο Γιώργος Κυρλάκης, που λειτουργούσε με το ψευδώνυμο Easy Rider και ήταν ο δημιουργός του «Εδώ Πολυτεχνείο», ο οποίος κατασκεύασε έναν πρόχειρο ραδιοπομπό μεσαίων κυμάτων, στους 963 χιλιόκυκλους, το Νοέμβριο του 1973 στην Αθήνα.
Οι απόφοιτοι των ραδιοτεχνικών και ραδιοηλεκτρολογικών σχολών που πειραματίζονταν με αυτοσχέδιες ηλεκτρονικές κατασκευές και ιδιοκατασκευασμένους ραδιοφωνικούς πομπούς, βοήθησαν στον πολλαπλασιασμό των πειρατικών ραδιοφωνικών, σταθμών κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’70.
Ο πρώτος Ρεθεμνιώτης ραδιοπειρατής
Ο 19χρονος τότε Νίκος Βούρβαχης ήταν ο πρώτος ραδιοπειρατής, που μέσα στη δεκαετία του ’60 και συγκεκριμένα το 1964, «ανέβασε», στη μπάντα των (AM) μεσαίων κυμάτων τη ρεθεμνιώτικη φωνή. Η ραδιοπειρατεία για το Νίκο Βούρβαχη κράτησε μόλις ένα χρόνο, αφού κατάφερε κι εξασφάλισε νόμιμη άδεια εκπομπής από το τότε Υπουργείο Προεδρίας, πράγμα που του δημιούργησε την υποχρέωση κάθε πρωί να περνάει τόσο από την Αστυνομία, όσο κι από την Νομαρχία να παίρνει τα «δελτία τύπου» που εξέδιδαν για να τα «μεταδίδει».
«Ακούγοντας άλλους ραδιοφωνικούς σταθμούς, όπως αυτόν της Αμαλιάδας και του Πύργου, θέλησα να ακουστεί και η φωνή του Ρεθύμνου, έτσι άνοιξα τον πρώτο παράνομο Ρ/Σ στο νομό με την επωνυμία «Ράδιο Ρέθυμνο» ως πειραματικός σταθμός και κάθε πρωί ξεκίναγα με τη φράση, «Εδώ Ρέθυμνο…» θυμάται φανερά συγκινημένος, ο κ. Βούρβαχης.
Την επόμενη χρονιά, (1965) ο σταθμός λειτούργησε με νόμιμη άδεια, μέχρι και το 1966 όχι πλέον ως πειραματικός, αλλά ως ερασιτεχνικός σταθμός και εξέπεμπε από τη λεωφόρο Κουντουριώτη (σήμερα Alpha Bank) όπου ο ιδιοκτήτης του, διατηρούσε και κατάστημα ηλεκτρικών ειδών. «Κάθε πρωί κατά την έναρξη του προγράμματος αντί για τον Εθνικό Ύμνο, έπαιζε τον Κρητικό Ύμνο «Απ’ τις φλόγες η Κρήτη ζωσμένη…» συμπληρώνει ο ίδιος.
Ο σταθμός ήταν στημένος, σε ένα χώρο πίσω από το κατάστημα, ενώ μπροστά μαζί με τα λοιπά ηλεκτρικά ήδη, λειτουργούσε και το πρώτο δισκοπωλείο όπου σύμφωνα με τα αθηναϊκά πρότυπα, διέθετε ακουστικά, ώστε οι πελάτες να μπορούν να ακούν πρώτα το δίσκο που επιθυμούν να αγοράσουν. Αξίζει να σημειωθεί ότι για ηχομόνωση είχαν χρησιμοποιηθεί χάρτινες αυγοθήκες που κάλυπταν τις επιφάνειες των τοίχων και απορροφούσαν τον ήχο…
Μάλιστα, είχε καθιερωθεί και το σύστημα των επί πληρωμή ραδιομηνυμάτων. Πρόκειται για τις γνωστές αφιερώσεις, για τις οποίες ο ενδιαφερόμενος πέρναγε από το κατάστημα, επέλεγε το τραγούδι που επιθυμούσε, άφηνε γραπτά το μήνυμά του με σημείωση ποια ώρα επιθυμεί να μεταδοθεί και πλήρωνε γι’ αυτό 1 με 2 δραχμές! Ένας από τους βασικούς, παραγωγούς του σταθμού ήταν ο Μάρκος Γιουμπάκης, διευθυντής της Δημόσιας Βιβλιοθήκης, ο οποίος έκανε εκπομπές λαογραφικού περιεχομένου.
Το 1966 λόγω αποστασίας όλοι οι ερασιτεχνικοί σταθμοί της Ελλάδας, κλείνουν και μαζί και το «Ράδιο Ρέθυμνο».
Κατά την περίοδο της χούντας ο σταθμός μεταφέρεται στην οδό Χατζηδάκη και το ανήσυχο πνεύμα του Νίκου Βούρβαχη, τον «ξαναβγάζει στον αέρα». Κάνει ημίωρες αλλά επαναλαμβανόμενες εκπομπές, ώστε να μην εντοπιστεί από τα ραδιογωνιόμετρα, μεταδίδοντας Deutschewelle και BBC ενώ βγαίνει στον αέρα και ο ίδιος, μεταφέροντας μηνύματα αισιοδοξίας συνοδευόμενα με τη μουσική του Θεοδωράκη. Η φωνή του όμως, όπως περιγράφει, αναγνωρίστηκε κι ένα ξημέρωμα η αστυνομία, έκανε έφοδο… στο υπόγειο του σπιτιού του, όπου ήταν ο σταθμός. Ο ίδιος, παίρνοντας αγκαλιά τον πομπό, πρόλαβε και κρύφτηκε σε ένα κιβώτιο για σκουπίδια, όπου ένας δημοκράτης αστυνομικός, όπως τον χαρακτήρισε, έκανε πως δεν τον είδε. «Το όνομά του ήταν Βάμβουκας» θυμήθηκε ο κ. Βούρβαχης.
Από κει κάποιες ώρες αργότερα ο πατέρας του, μαζί με τον φίλο του Στέλιο Μαστοράκη από τους Αρμένους, τον απομάκρυναν από το χώρο μαζί με το κιβώτιο με τα σκουπίδια, ώστε λίγο αργότερα να αναζητήσει αλλού καταφύγιο.
Στο σημείο αυτό, το «Ράδιο Ρέθυμνο» σταμάτησε οριστικά τη μετάδοση εκπομπών και προσπάθησε αργότερα να τον αναστήσει και πάλι με νόμιμο τρόπο, αλλά δεν μπορούσε να τον αντιμετωπίσει οικονομικά και τον εγκατέλειψε για πάντα.
«Ανθίζει» η μπάντα των ΑΜ τις δεκαετίες ’70-’80
Μετά τη μεταπολίτευση, μια πλειάδα ραδιοπειρατών παρά τις δυσκολίες που αντιμετώπιζαν, βγήκε στον «αέρα» του Ρεθύμνου. Οι εκπομπές τους, από την μπάντα των μεσαίων κυμάτων, γίνεται πάντα με το φόβο της αστυνομίας και του ραδιογωνιόμετρου, δεν ήταν λίγες οι φορές, που αρκετοί, αναγκάζονταν να ξεφεύγουν είτε από πίσω πόρτες είτε από παράθυρα όταν εντοπίζονταν, αφού το κυνηγητό από τις αστυνομικές και δικαστικές αρχές ήταν έντονο και αρκετές φορές γίνονταν κατασχέσεις μηχανημάτων και οι ίδιοι βρίσκονταν κατηγορούμενοι στα δικαστήρια.
Η χρήση των ψευδωνύμων κρίνονταν απαραίτητη, είτε αυτό αφορούσε τους παραγωγούς μουσικών εκπομπών, είτε τους ακροατές και τις ακροάτριες που επικοινωνούσαν με το σταθμό, για να αφήσουν την αφιέρωσή τους. Μάλιστα στις περιπτώσεις που δεν υπήρχε τηλέφωνο στο studio, δηλαδή στο χώρο που είχε μετατραπεί σε studio, λειτουργούσε το σύστημα του «απομακρυσμένου τηλεφωνητή». Επρόκειτο για έναν «εντεταλμένο» φίλο της εκπομπής και του παραγωγού, που δεχόταν τα τηλεφωνήματα, «κρατούσε» τις αφιερώσεις τις οποίες περνούσε και έπαιρνε από εκεί, δεύτερος «εντεταλμένος» με μηχανάκι, ώστε να φτάσουν στο studio γρήγορα και να μεταδοθούν στον αέρα!
Οι περισσότεροι μουσικοί ραδιοπειρατές, στο ξεκίνημά τους τουλάχιστον ήταν μαθητές και μετέδιδαν πρόγραμμα με ελληνικά, κυρίως λαϊκά τραγούδια και ξένα ροκ. Ο κάθε πειρατικός σταθμός έβγαινε στον αέρα από τα δωμάτια των ραδιοπειρατών, το σαλόνι του σπιτιού τους, το υπόγειο, ή σε χώρο πιο μακριά από το σπίτι, που όμως διέθετε ηλεκτρικό ρεύμα.
Δημοφιλείς παραγωγοί πειρατικών εκπομπών των δεκαετιών του ’70-’80, σήμερα βρίσκονται στους επαγγελματικούς Ρ/Σ του Ρεθύμνου, αφήνοντας πίσω τους, την εποχή των ΑΜ, που μεταλλάχτηκε σε εποχή των FM.
Η γυναικεία παρουσία στα ραδιοκύματα των ΑΜ
Παρά το ότι η γυναίκα είχε μηδαμινή παρουσία στη μπάντα των μεσαίων, ο κ. Νίκος Βούρβαχης μας ανέφερε ότι η πρώτη γυναίκα παραγωγός ραδιοφωνικής εκπομπής, ήταν η τότε 20χρονη «Τερέζα» που είχε αναλάβει την απογευματινή εκπομπή με τις αφιερώσεις και το χρεωμένο με 1-2 δρχ. μήνυμα (αφιέρωση) που αφορούσε την αμοιβή της η οποία ήταν 10 δρχ. ανά εκπομπή. Το πραγματικό όνομα της Τερέζας, ο κ. Βούρβαχης δεν θέλησε να το αποκαλύψει, παρά τα χρόνια που πέρασαν και παρά το ότι η 65χρονη περίπου, σήμερα Ρεθεμνιώτισσα ζει στο εξωτερικό. Όπως ο ίδιος υποστήριξε, επιμένει να κρατά μυστική την ταυτότητά της, καθώς αυτή ήταν και η υπόσχεση που της έδωσε, προκειμένου να πραγματοποιήσει την εκπομπή κατά την οποία όπως θυμήθηκε, εκτός από τις αφιερώσεις διάβαζε και λογοτεχνικά βιβλία.
Μια πιο σύγχρονη παρουσία, που βγήκε με ελάχιστες εκπομπές, περίπου 20 χρόνια μετά στον αέρα, ήταν αυτή της Ζαχαρούλας Μπεμπή, της οποίας η λαχτάρα και η αγάπη για τη μουσική την έσπρωξε να «παραβιάσει το άβατο», του ανδροκρατούμενου, ραδιοφωνικού σταθμού «Υπάρχω», στον οποίο υπεύθυνος ήταν ο αδελφός της και πραγματοποιούσε κάποιες εκπομπές, αλλά μόνο κατά την απουσία του!
Ραδιοπειρατές από κούνια…
«Εμείς ως παιδιά μαζεύαμε κομμάτι-κομμάτι το ραδιοφωνικό σταθμό. Από άλλον παίρναμε τα πικάπ, από άλλον τον ενισχυτή, από άλλον τους δίσκους και με τη βοήθεια συμμαθητών μας, που γνώριζαν από ηλεκτρονικά, φτιάχναμε και τον πομπό. Όμως το πρόβλημα ήταν τελικά το πού θα εγκαταστήσουμε τον πομπό, αφού κανείς γονιός δεν ήθελε να έχει στο σπίτι του ένα παράνομο ραδιοσταθμό» λέει ο Captain America και κατά κόσμον Ηλίας Μελισσουργός, που θυμάται με χαμόγελο τις εποχές της «ραδιοπειρατείας».
«Τελικά καταφέρναμε να τον εγκαταστήσουμε, είτε σε κάποιο παλιόσπιτο, είτε σε κάποιο στάβλο, ή σε κάποιο υπόστεγο ή αποθήκη, αρκεί να είχε ηλεκτρικό ρεύμα. Τοιχοκολλούσαμε και τις γνωστές αφίσες με το studio και ξεκινούσαμε τα προγράμματα». Για τηλέφωνο βέβαια ούτε λόγος και όπως χαρακτηριστικά είπε ο κ. Μελισσουργός «τρέχαμε με τα ποδήλατα, σε κάποιο σπίτι που υπήρχε τηλέφωνο και «τηλεφωνητής», να πάρουμε τις αφιερώσεις και να τις πάμε στο σταθμό».
Ένας ακόμα από τους δημοφιλείς ραδιοπαραγωγούς, ήταν ο Βαγγέλης Δρυγιαννάκης. Ο γνωστός για την εποχή, Mr. Dan, ξεκινά τις εκπομπές του το 1976 και τις ολοκληρώνει σαν ραδιοπειρατής το 1988. «Τα μεσαία, σημειώνει ο Mr. Dan έχουν διαφορετικό τρόπο ακτινοβολίας. Τα FM χρειάζονται οπτική επαφή, ενώ τα μεσαία χτυπάνε στην ιονόσφαιρα και μπορούν να ακουστούν σε μεγάλες αποστάσεις, φτάνει να υπάρχει μεγάλη ισχύ. Για το λόγο αυτό φτιάχναμε μεγάλα μηχανήματα ώστε να ακουγόμαστε όσο γίνεται πιο μακριά».
Ο σταθμός που διατηρούσε ο κ. Δρυγιαννάκης, κατασχέθηκε δύο φορές από την αστυνομία αλλά εκείνος, πάλι τον δημιουργούσε από την αρχή. «Ότι είχε σχέση, με το σταθμό το «μάζευαν», δηλώνει, «ακόμα και τα δοκιμαστικά κατσαβίδια» και συνεχίζει «δικάστηκα και τις δύο φορές και τη δεύτερη έφτασα μέχρι το Εφετείο. Μάλιστα όταν ερχόταν να μας πιάσουν, ερχόταν ο εισαγγελέας, 3-4 αστυνομικά τζιπάκια και ο πραγματογνώμονας τεχνικός από τον ΟΤΕ, ο οποίος θα βεβαίωνε ότι πρόκειται για ραδιοσταθμό».
Πέρα από το ψυχαγωγικό μέρος θυμάται ο κ. Δρυγιαννάκης «επιτελούσαμε και κοινωνικό έργο. Θυμάμαι, ζητούσαμε αίμα για συμπολίτες που κινδύνευαν, επίσης κάναμε κοινωνικές εκδηλώσεις κτλ. Η πρόσβαση στα κρατικά ραδιόφωνα ήταν δύσκολη και ο κόσμος απευθυνόταν σε μας». Οι εκπομπές γίνονταν συνήθως απογευματινές και βραδινές ώρες, αφού ο Mr Dan στα πρώτα του βήματα, ήταν ακόμα μαθητής γυμνασίου, πράγμα το οποίο δεν τον βοηθούσε στις σχέσεις του με το Γυμνασιάρχη και Λυκειάρχη του σχολείου του…
Ο Βαγγέλης Δρυγιαννάκης, θυμάται με νοσταλγία την εποχή της δεκαετίας του ’80 και όπως ο ίδιος σημειώνει, το studio που τότε δημιούργησε, παραμένει ανέπαφο σε μια γωνιά του σπιτιού του, ενώ ακόμα κάτι που έχει μείνει να θυμίζει εκείνες τις μέρες είναι οι υπογραφές, που όσοι πέρασαν από κει, έβαλαν στην πόρτα του σταθμού, που είναι φορτωμένη με δεκάδες ψευδώνυμα και «γλυκόξινες αναμνήσεις»
ONOMA Ρ/Σ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΨΕΥΔΩΝΥΜΟΡάδιο Ρέθυμνο Νίκος Βούρβαχης
Ραδιο Μανόλης Δρυγιαννάκης
Ράδιο Υπάρχω Σταύρος Μπεμπής Hard Boy
Ράδιο Κόσμος Σταύρος Μπεμπής- Hard Boy-
Φουρναράκης Γιώργος Μεξικάνος
Ράδιο Μεγαλόνησος Μπάμπης Γιαλιτάκης 01
Ράδιο Ψηλορείτης Μαγιάφας Βαγγέλης ΒΓ15
Πρώτο πρόγραμμα Ρεθύμνου Δρυγιαννάκης Βαγγέλης Mr Dan
Ράδιο Valentino Χατζημπεκιάρης Γιάννης Βαλεντίνος
Ράδιο Santana Τάκης Μυζηθράκης Spiderman
Κεντρικό Πρόγραμμα Ρεθύμνου Ηλίας Μελισσουργός Captain America
Ράδιο Αρκάδι Γιάννης Τζωρτζινάκης Γιάννης ο Παράξενος
Ράδιο Αντώνης Νικολιδάκης Κυρίαρχος
Ράδιο Νεράιδα Βαρούχας Γιώργος Γιώργος Galaxy
Ράδιο Amore Μιχάλης Περάκης Χρυσό Αστέρι
Χρήστος Στεφανάκης Geronimo
Ράδιο ……. Μαρκατσάκης Μανώλης Μάκης ο Μυστήριος
Studio A Κώστας Κοτζαμπουζούκης Κώστας Παράνομος
Γιώργος Κοτζαμπουζούκης Γιώργος Jackson
Ράδιο Τοξότης Γιάννης Τσιλεδάκης Γιάννης Tigerman
Studio 44 Γρηγόρης Καρουζάκης Γρηγόρης Intersonic
Χαροκόπος Κωστής
Ράδιο Hawaii Κυριάκος Μιχελιδάκης Απίστευτος
Ράδιο Edelweiss Νίκος Πατεράκης Νίκος Edelweiss
Ράδιο ……. Βαγγέλης Στρατιδάκης Μεγαλόψυχος
Ράδιο ……. Φάνης Βολτυράκης Φάνης
Σημείωση
Τα στοιχεία που αναφέρονται στον παραπάνω πίνακα, είναι έτσι όπως μας τα έδωσαν οι ίδιοι οι ραδιοφωνικοί παραγωγοί. Τα σημεία που παρέμεινα κενά, είναι εκείνα που δεν πρόλαβαν να καλυφθούν κατά τη διάρκεια της έρευνας, αφού σε κάποιες περιπτώσεις ούτε οι ίδιοι οι «πρωταγωνιστές» δεν τα θυμόταν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου